Chów królików ras mięsnych zaczyna być coraz bardziej popularny w Polsce. Jednak długi okres wcześniejszej stagnacji spowodowany brakiem możliwości sprzedaży produktów króliczych spowodował, że polscy rolnicy nieufnie podchodzą do chowu tych zwierząt. Wstąpienie Polski do Wspólnoty Europejskiej otworzyło szeroką i chłonną drogę zbytu dla osób pragnących chować króliki. Produkcja żywca króliczego i eksport mięsa z nią związany jest obecnie jedyną działalnością, która nie podlega ograniczeniom w Unii Europejskiej. Wzrost popytu na mięso królicze w Europie i zwiększające się zainteresowanie producentami dysponującymi surowcem o najwyższym standardzie jakościowym stanowi szansę dla polskich hodowców.
Należy więc oczekiwać wzrostu ilości producentów mięsa króliczego, z akcentem na fermy 150-200 samic stada podstawowego. Produkcja taka daje większe korzyści, niż tradycyjny chów królików prowadzony w oparciu o kilka lub kilkanaście sztuk samic. Umożliwia ona bowiem regulowanie wzrostu ilościowego i jakościowego produkcji w zależności od potrzeb rynkowych oraz pozyskiwanie dużej liczby tuszek o jednolitym standardzie, podobnym otłuszczeniu, barwie, masie, kształcie i właściwościach smakowych. A tylko takie znajdą nabywców zarówno na rynku zagranicznym, jak i wewnętrznym. Pozwala ona także na maksymalne wykorzystanie zdolności biologiczno-produkcyjnych zwierząt, a przez to intensyfikację rozrodu, tempa wzrostu i ochronę zdrowia.
Światowa produkcja mięsa króliczego oceniana jest obecnie na około 1 milion ton, z tego w 54% jest ono produkowane w UE. Pogłowie samic stada podstawowego królików w UE jest oceniane na 17-18 milionów. Czterech największych światowych producentów (Chiny, Francja, Włochy, Hiszpania) produkuje 3/4 światowej produkcji.
Przeprowadzony w Polsce w 1996 r. spis rolny wykazał, że pogłowie samic stada podstawowego królików wszystkich ras wynosiło 1 090 908 szt. Według spisu z 2002 r. liczba ta spadła do 870 tys. szt.,
a produkcja mięsa wynosiła 2 tys. ton. Ostatni spis rolny (uwzględniający pogłowie królików) z 2007 r. szacuje, iż liczba samic w Polsce wynosi 1 075 200 szt., a produkcja żywca rzeźnego króliczego osiągnęła poziom 7 873 ton (w tym ubój 5 942 ton).
W Polsce spożycie mięsa króliczego jest bardzo niskie i wynosi około 1,0 kg na osobę rocznie, natomiast w takich krajach, jak: Włochy, Francja, Hiszpania i Węgry wynosi 5-6 kg na 1 osobę. Niskie spożycie
w naszym kraju wynika z braku tradycji spożywania mięsa króliczego oraz z braku dobrej organizacji rynku. Stąd i mała skala produkcji.
Jak z powyższych informacji wynika, nie jesteśmy liczącym się producentem na rynkach światowych, lecz w tej gałęzi produkcji rolnej mamy największą szansę rozwoju. Choć na dzisiaj pogłowie królików w Polsce wydaje się stosunkowo małe, to trzeba przyznać, iż ze względu na duże wymagania jakościowe konsumentów oraz wysokie walory odżywcze mięsa króliczego, ich chów wydaje się być przyszłościowy. Konsumenci innych krajów docenili już walory smakowe i zdrowotne mięsa tych zwierząt. Miejmy nadzieję, że zrobią to także Polacy.
Dla zainteresowanych produkcją mięsa króliczego przedstawiam minimum niezbędnych informacji związanych z chowem królików.
Hodowla i chów królików powinna się odbywać zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich Dz.U. 1997 nr 123, poz. 774 oraz Ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt Dz.U. 1997 nr 111, poz. 724. Dodatkowo produkcja żywca króliczego powinna być zgodna z przepisami dotyczącymi prowadzenia działalności gospodarczej i przepisami dotyczącymi działów specjalnych produkcji rolnej.
POMIESZCZENIA
Pomieszczenia stosowane w chowie królików powinny zapewniać następujące warunki:
• ochronę przed opadami i przeciągami,
• zabezpieczenie przed drapieżnikami takimi, jak: psy, koty, szczury, tchórze, myszy, łasice i inne,
• osłonę przed zbytnim nasłonecznieniem prowadzącym do przegrzania zwierząt i ich upadków,
• dostateczną powierzchnię niezbędną dla normalnych funkcji życiowych królika,
• swobodny dostęp powietrza i światła,
• odpowiadać wymaganiom stawianym przez obowiązujące przepisy.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach UE (Dz. U. 2010 r. nr 116, poz. 778) określa, że:
• króliki utrzymuje się na wolnym powietrzu pod zadaszeniem lub w pomieszczeniach inwentarskich w klatkach lub kojcach - pojedynczo albo grupowo, przy czym króliki stada podstawowego utrzymuje się pojedynczo.
• samce i samice królików po osiągnięciu dojrzałości płciowej utrzymuje się oddzielnie.
Boksy dla królików do hodowli na głębokiej ściółce
Klatki drewniane, wolnostojące
Wymiary klatki dla królików utrzymywanych pojedynczo oraz samic z młodymi powinny wynosić
w przypadku utrzymywania:
1. królików o masie ciała do 2,5 kg:
a) wysokość - co najmniej 0,28 m,
b) powierzchnia podłogi - co najmniej 0,18 m2, przy czym jej szerokość - co najmniej 0,38 m, a długość - co najmniej 0,45 m;
2. królików o masie ciała 2,5-6 kg:
a) wysokość - co najmniej 0,32 m,
b) powierzchnia podłogi - co najmniej 0,24 m2, przy czym jej szerokość - co najmniej 0,38 m, a długość - co najmniej 0,6 m;
3. królików o masie ciała powyżej 6 kg:
a) wysokość - co najmniej 0,43 m,
b) powierzchnia podłogi - co najmniej 0,315 m2, przy czym jej szerokość - co najmniej 0,45 m, a długość - co najmniej 0,7 m.
Powierzchnia podłogi w klatce dla królików utrzymywanych grupowo, w przeliczeniu na jedną sztukę, powinna wynosić w przypadku utrzymywania:
a) królików o masie ciała do 2,5 kg - co najmniej 0,06 m2;
b) królików o masie ciała 2,5-6 kg - co najmniej 0,08 m2;
c) królików o masie ciała powyżej 6 kg - co najmniej 0,1 m2.
Powierzchnia podłogi w kojcu dla królików utrzymywanych pojedynczo oraz samic z młodymi powinna wynosić w przypadku utrzymywania:
a) królików o masie ciała do 2,5 kg - co najmniej 0,18 m2, przy czym jej szerokość - co najmniej 0,4 m, a długość - co najmniej 0,45 m;
b) królików o masie ciała powyżej 2,5 do 6 kg - co najmniej 0,24 m2, przy czym jej szerokość - co najmniej 0,4 m, a długość - co najmniej 0,6 m;
c) królików o masie ciała powyżej 6 kg - co najmniej 0,315 m2, przy czym jej szerokość - co najmniej 0,45 m, a długość - co najmniej 0,7 m.
Klatkę i kojec dla samic królików, z wyjątkiem samic utrzymywanych na ściółce, wyposaża się w domek wykotowy - wymiary: długość 45 cm x szerokość 35 cm x wysokość 30 cm, średnica otworu wejściowego około 20 cm.
Systemy chowu
Pawilon hodowlany
- chów w pomieszczeniach zamkniętych - nieogrzewanych,
- chów w pomieszczeniach zamkniętych - ogrzewanych,
- chów w klatkach na otwartej przestrzeni,
Ogólne wymagania stawiane w chowie królików w pomieszczeniach zamkniętych:
• oddzielne pomieszczenia dla matek i zwierząt w tuczu,
• wysokość hal 3,2-3,5 m ,
• powierzchnia: min. 2 m2/1 klatko-matkę, zalecane 2,1-2,4 m2,
• kubatura: matki: 3,5 m3/1 klatko-matkę,
• tucz: 0,25 m3/1 kg królika, lub inaczej 5,2-6,5 m3/1m2 klatki przy zagęszczeniu 16-18 królików na 1 m2 klatki,
• kubatura ogólna: 6-7 m3/1 klatko-matkę.
• ściany i podłogi zmywalne, gładkie co umożliwia łatwe utrzymanie czystości,
• klatki metalowe ocynkowane,
• stężenie amoniaku (NH3) nie powinno przekraczać 15 ppm,
• stężenie siarkowodoru (H2S) nie powinno przekraczać 5 ppm,
• stężenie dwutlenku węgla (CO2) nie powinno przekraczać 3000 ppm,
• wilgotność: 60-70%,
• temperatura: min. 15oC, max. 25oC przy zalecanym dobowym odchyleniu nie większym niż 5oC. Zimą temperatura może spaść do 12oC o ile zachowane są inne parametry powietrza,
• wentylacja zimą: 0,5-0,6 m3/1 kg ciężaru ciała/godz.,
• wymiana powietrza: 0,8 m3 (zimą) do 6 m3 (latem)/godz.,
• prędkość powietrza: 0,1 m/s zimą, 0,4 m/s latem,
• odległość zwierząt od wlotu powietrza: min. 1,5 m, zalecane 1,8-2,0 m,
• oświetlenie, przy zastosowaniu lamp neonowych: 2 W/m2, przy żarówkach: 4 W/m2,
• hale mateczne powinny być oświetlone 14-16 godz./dobę, hale do tuczu do 8 godz.
Wymaganiaśrodowiskowe królików
Króliki należą do zwierząt o ograniczonej termoregulacji i dlatego niezbędnym jest zapewnienie im właściwych warunków mikroklimatycznych. Przygotowując pomieszczenie dla królików powinniśmy mieć na uwadze następujące czynniki:
Światło - ma duże znaczenie dla młodzieży i stada hodowlanego. Pomieszczenia dla nich powinny być widne, posiadać okna, ale zwierzęta nie powinny być narażone na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Królik narażony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych staje się nerwowy,
a ponadto rudzieje mu futro. Natomiast światło koloru niebieskiego lub żółtego wpływa korzystnie na przebieg tuczu oraz działa uspokajająco na zwierzęta. Pomieszczenia mateczne powinny być oświetlone 14-16 godz./dobę, do tuczu do 8 godz.
Temperatura w pomieszczeniach powinna być stała i wynosić dla stada podstawowego 15-20oC oraz 14-18oC dla pomieszczeń, w których jest prowadzony tucz królików. Królik jest odporny na niskie temperatury, ponieważ posiada gęste futro, ale źle znosi temperatury powyżej 25oC. Związane jest to z tym, iż królik nie poci się, a nadmiar ciepła traci poprzez zwiększoną liczbę oddechów.
Wilgotność. Ważnym jest też utrzymanie odpowiedniej wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu, może ona wahać się od 60-70% (przy optymalnej 65%).
Świeże powietrze. W pomieszczeniach dla królików powinniśmy zapewnić dostateczną wentylację, ponieważ w zamkniętym pomieszczeniu gromadzi się wydychany przez króliki dwutlenek węgla oraz amoniak i siarkowodór wydzielający się z odchodów zwierząt. W zamkniętym pomieszczeniu w powietrzu stężenie: dwutlenku węgla (CO2) nie powinno przekraczać 3000 ppm, amoniaku (NH3) 15 ppm, siarkowodoru (H2S) 5 ppm. Wyższe stężenia powodują, iż powietrze staje się niezdatne do oddychania i może być przyczyną wielu chorób. Należy pamiętać o tym, że królik może oddychać wyłącznie nosem i wszelkie zmiany chorobowe tego odcinka układu oddechowego fatalnie wpływają na kondycję fizyczną zwierzęcia.
Wymiana powietrza:
• wentylacja zimą: 0,5-0,6 m3/1 kg ciężaru ciała /godz.,
• wymiana powietrza 0,8 m3(zimą) do 6 m3 (latem)/ godz.,
• prędkość powietrza: 0,1 m/s zimą, 0,4 m/s latem,
• odległość zwierząt od wlotu powietrza: minimum 1,5 m,
zalecane 1,8-2,0 m.
Zapewniając właściwą wentylację trzeba pamiętać, że króliki są wrażliwe na przeciągi.
Opublikowano w Lubuskich Aktualnościach Rolniczych nr 11/2012
 |
Tekst: Józef Gawlik LODR Kalsk Foto: Adam Lasek Leszek Gacek Andrzej Jakubczak |