Artykuł opublikowano w Lubuskich Aktualnościach Rolniczych nr 10/2006

Znaczenie pyłku kwiatowego w hodowli pszczół  oraz jego uzdrawiające działanie na organizm ludzki

Wszelkie rośliny są zapylane przez wiatr i owady. Wiatr zapyla około 20% roślin, natomiast owady około 80%. Największy udział w zapylaniu spośród wszystkich owadów mają pszczoły. Wynikiem tego zapylania są owoce lub nasiona. Każda rodzina pszczela licząca wiosną od 20 do 30 tysięcy pszczół (to jest od 2 do 3 kg) wysyła do pracy w pole dziennie około 15 tysięcy robotnic. Są one w stanie odwiedzić średnio 7 mln 200 tys. kwiatów. Zbierając z kwitnących kwiatów nektar lub pyłek mimo woli dokonują czynności zapylania.

W zbiorach nektaru i pyłku są zatrudnione pszczoły starsze w wieku od 15 dnia życia. Do zbioru pyłku pszczoły używają nóg, aparatu gębowego oraz owłosienia ciała. Pszczoły zbieraczki przynoszą do ula pyłek w koszyczkach (zagłębieniach tylnych nóg) formując go w tzw. obnóże, czyli grudki zwilżone odrobiną miodu lub nektaru. Do zebrania pary obnóża pszczoła odwiedza od 8 do 120 kwiatów. Para obnóży waży 12 do 20 mg. Aby zapełnić jedną komórkę na plastrze, potrzeba aż 18 obnóży, które wystarczą na wychowanie zaledwie dwóch larw pszczelich. Złożony pyłek w komórce, inne pszczoły zaprawiają wydzieliną gruczołu ślinowego z domieszką miodu i ubijają główką, zabezpieczając go w ten sposób przed dostępem powietrza. Beztlenowe warunki jego magazynowania w komórkach plastra sprawiają, że ulega on fermentacji mlekowej, która konserwuje, wzbogaca i czyni go łatwo strawnym. Po przejściu tego procesu określa się pyłek mianem pierzgi.

Pyłek z uwagi na bogactwo zawartego w nim białka, węglowodanów, lipidów, witamin i soli mineralnych, ze śladami żelaza, miedzi, potasu, sodu, magnezu, wapnia i krzemu, stanowi niczym niedający się zastąpić pokarm dla larw pszczelich i pszczół. Rozwój rodziny pszczelej bez pyłku jest niemożliwy. Roczne spożycie pyłku przez jedną rodzinę pszczelą wynosi średnio od 25 do 30 kg.

W wyniku analiz i przeprowadzonych doświadczeń, pyłek został uznany jako bogata pożywka białka dla ludzi i razem z miodem stanowi źródło witamin nieodzownych dla życia ludzkiego. Pyłek zawiera od 3-14% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, z których największe znaczenie mają: kwas likonowy i orachidonowy, których organizm ludzki sam nie potrafi wytworzyć.

Ze względu na wzrost zapotrzebowania na pyłek, pszczelarze  w większych pasiekach zawieszają w okresie wiosny na ulach tzw. poławiacze pyłku. Pszczoły chcąc wejść do ula są zmuszone przeciskać się przez otwory 5 mm, w rezultacie czego tracą swe obnóża, które spadają do przygotowanych szufladek. Aby nie zahamować rozwoju rodziny, rozsądny pszczelarz nie powinien pobierać więcej niż 150 g obnóży dziennie. Wartość pyłku jest różna. Najbogatsze są pyłki z wierzby, kwiatów drzew owocowych, rzepaku, ognichy, maku, gorczycy i koniczyny.

Pyłek posiada znaczną grupę witamin takich jak:
B1 - regulująca gospodarkę cukru w organizmie i chroniącą centralny system nerwowy,
B2 - jej brak doprowadza do zakłóceń wzrostu, uszkodzeń skóry
i śluzówki, a także stanu znużenia,
B3- przyspiesza wzrost, wzmacnia nerwy i oddychanie, reguluje trawienie, poprawia skład krwi,
B5 i PP - działają przeciw zaburzeniom równowagi, mają wpływ na prawidłową budowę i funkcjonowanie skóry, układu trawiennego, nerwowego,
B6- przyspiesza wzrost i zwalcza anemię, jej brak powoduje wypadanie włosów, występowanie egzemy
i uszkodzenie nerwów,
C - zwalcza szkorbut, zapobiega krwawieniu z dziąseł i zapewnia prawidłowe wchłanianie żelaza
i wapnienie kości,
A - jest częścią składową światłoczułego barwnika siatkówki oka, działa uśmierzająco w zapaleniu spojówek,
H - sprzyja wzrostowi, działa przeciw zapaleniu skóry i powiek.

Pyłek zawiera też rutynę, pozyskiwaną z ruty. Znaleźć ją można również w gryce i czarnej porzeczce. Rutyna wzmacnia czynność mięśnia sercowego.  Zapotrzebowanie organizmu ludzkiego na witaminy może zastąpić 6 g pyłku dziennie. Pyłek wykazuje również działanie antybiotyczne. Udowodnili to badacze francuscy Chaurin i Lenormad. Francuz Coillas twierdzi, że kuracja pyłkowa leczy nieżytowe zapalenie jelit. Pyłek pozytywnie działa na mikroby, bakterie i fermenty w jelicie. Szwedzki prof. Uppmark i urolog dr G. Jőnnson przypisują pyłkowi skuteczne działanie przy niedomaganiach prostaty.

Człowiek spożywający pyłek staje się miły, wyrozumiały dla swojego otoczenia. W nerwicach wywołuje rodzaj euforii, poczucie zdrowia, zadowolenia. Polepsza ducha przedsiębiorczości, optymizmu, tak koniecznie potrzebnego, gdy się chce w życiu coś osiągnąć.

Pyłek pobudza apetyt, dlatego zaleca się go spożywać chorym, rekonwalescentom, osobom cierpiącym. Osoby z niedoborem wagi odzyskują szybko swój pierwotny ciężar. U diabetyków obniża poziom cukru we krwi. Jest środkiem wzmacniającym. Stosowany jest w stanie wyczerpania i zmęczenia, jak również w osłabieniu organizmu i dolegliwościach starczych (Szwedzi: Lears Eric Essen i prof. dr Eric Ask Uppmark).

Pyłek, podobnie jak miód, traci swoje wartości przy temperaturze powyżej 40oC. Suszenie pyłku powinno przebiegać przy temperaturze 35oC, w pomieszczeniu ciemnym. Pyłek po wysuszeniu należy przechowywać w hermetycznie zamkniętych naczyniach o minimalnej wilgotności powietrza i temperaturze od 3-4oC. W porównaniu z różnymi ziołami i wyrobami farmaceutycznymi nie wykazuje żadnych szkodliwych działań ubocznych. Dbają o to same pszczoły, które zbierają tylko nieszkodliwe, naturalne substancje. Pyłek można używać w stanie świeżym lub suchym (sproszkowanym lub mielonym). Można go mieszać z miodem, twarogiem, rozpuszczać w mleku, a także w papce z płatków owsianych. Świeży pyłek posiada największe wartości. W żadnym wypadku nie należy spożywać pyłku spleśniałego, gdyż pleśń może zawierać wysoce trujące substancje.

Przeprowadzając kurację pyłkową należy pyłek spożywać przez okres jednego miesiąca. Dwie pełne łyżeczki pyłku dziennie wpłyną na polepszenie ogólnego stanu zdrowia. Jedna pełna łyżeczka waży około 4 g, a pełna łyżka około 15-20 g.

Jakie powinno być dawkowanie pyłku pszczelego?

Rano na czczo w pierwszym tygodniu 15 g dziennie, w drugim i trzecim tygodniu po 30 g dziennie (15 g pół godziny przed śniadaniem i 15 g przed kolacją). W czwartym tygodniu tak jak w pierwszym. Dodatkowo: codziennie rano na śniadanie pół do jednej kromki chleba z pyłkiem zmieszanym z miodem. Wystarczy 9 g pyłku dziennie.

Pyłek zmieszany i spożywany w niewielkich ilościach z miodem stanowi dobrą odżywkę, wpływającą na ogólną poprawę samopoczucia i zwiększenie wagi.

Literatura:
„Miód i produkty pszczele dra med. Jerzego Gali