Artykuł opublikowano w Lubuskich Aktualnościach Rolniczych nr 08/2007

Melecytoza w pokarmie jest szkodliwa dla zimujących pszczół

Melecytoza, jest to cukier składający się z dwóch cząsteczek glukozy i jednej cząsteczki fruktozy i jest typowym składnikiem miodów spadziowych. Melecytoza występuje również w miodach mieszanych, tj. nektarowo-spadziowych. W czystych miodach nektarowych melecytozy nie ma. Melecytozy jest najwięcej w miodach wytworzonych ze spadzi wydzielanej przez miodownicę świerkową, jodłową i modrzewiową. Melecytoza wykazuje bardzo małą rozpuszczalność w wodzie.

Ponieważ pszczoły nie mogą żywić się miodem skrystalizowanym, wyrzucają miód zawierający melecytozę z plastrów na dennicę, a następnie wynoszą go z ula. Na terenie gminy Strzelce Krajeńskie melecytoza pojawia się coraz częściej w miodach z drzew modrzewiowych, co powoduje, że pozostawione na nim pszczoły na okres zimowy w większości nie doczekały się wiosny i osypały się z głodu pomimo, że ramki pełne były miodu twardego (skrystalizowanego). Najlepiej jest unikać lokalizacji pasiek tam, gdzie występuje spadź z dużą zawartością melecytozy. W większości są to tereny dobrze nadające się do wykorzystania pożytku spadziowego. Do tego konieczna jest znajomość wpływu spadzi z melecytozą na pszczoły.

Obfitość melecytozy pobudza pszczoły do nadzwyczajnie aktywnej budowy plastrów i bardzo intensywnego czerwienia przez matkę. Pszczoły w takim terenie potrafią zebrać duże ilości spadzi. Bardzo często notuje się przyrosty dzienne przekraczające nawet 6-7 kg. Prowadzi to do zbyt szybkiego zapełnienia miodem gniazd pszczelich, co stanowi śmiertelne niebezpieczeństwo dla najaktywniejszych rodzin.

Nadmierna koncentracja melecytozy w pokarmie zimowym jest szkodliwa dla pszczół. Miód czysty ze spadzi modrzewiowej czy jodłowej powoduje biegunkę u pszczół. Pszczoły mogą wytwarzać enzym rozkładający melecytozę na cukry proste. Nie mają jednak tej zdolności pszczoły w stanie spoczynku zimowego, także miód dla konsumentów nie powinien zawierać więcej niż 6% melecytozy. Przy większej zawartości melecytozy na dnie opakowań, w których się sprzedaje miód, tworzy się szarożółty osad przypominający piasek. Osad ten rozpuszcza się dopiero w temperaturze powyżej 40oC, która to temperatura wpływa ujemnie na jakość miodu i zwiększa się przez takie podgrzewanie wielkość HMF czyli hydroksymetylofurfurolu.