Nowoczesne technologie chowu i hodowli bydła ras mięsnych - wizyty rolników w gospodarstwie demonstracyjnym w Nowinach Wielkich.

Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku rozpoczął realizację operacji z zakresu nowoczesnych technologii chowu i hodowli bydła ras mięsnych. W skład konsorcjum prowadzącym operację wchodzi Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Instytut Zootechniki w Balicach, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz 16 ośrodków doradztwa rolniczego.

Operacja polega na założeniu obiektów demonstracyjnych w gospodarstwach prowadzących chów i hodowlę bydła mięsnego i przeprowadzeniu demonstracji - szkoleń praktycznych dla ostatecznych odbiorców w formie 3 wizyt w gospodarstwie.

Demonstracje maja na celu promowanie i upowszechnianie wśród rolników dobrych praktyk oraz innowacji w zakresie chowu i hodowli bydła ras mięsnych.

W województwie lubuskim są 2 obiekty demonstracyjne:

• Gospodarstwo Zbigniewa Kołoszyca - Nowiny Wielkie, gm. Witnica, pow. gorzowski. Opiekun naukowy dr inż. Grzegorz Skrzyński - IZ Kraków PIB, Zakład Hodowli Bydła. Doradca rolniczy - Angelika Cybulska, PZDR Międzyrzecz,

• Hodowla Zwierząt Zarodowych Osowa Sień Sp. z o.o. - Przyczyna Górna 1, gm. Wschowa, pow. wschowski. Opiekun naukowy prof. dr hab. Piotr Wójcik,. IZ Kraków PIB, Kierownik Zakładu Hodowli Bydła. Doradca rolniczy - Celina Kołopieńczyk, PZDR Nowa Sól.

Tematem szczegółowym demonstracji w Nowinach Wielkich jest „Efektywne zarządzanie stadem bydła mięsnego w oparciu o elektroniczny monitoring zwierząt oraz innowacyjne metody monitoringu użytków zielonych”. 

Gospodarstwo demonstracyjne prowadzone przez Pana Zbigniewa Kołoszyca z Nowin Wielkich specjalizuje się w hodowli bydła mięsnego rasy Limousine i Blonde d`aquitaine. Obejmuje 70 ha ziemi własnej oraz 130 ha ziemi dzierżawionej, w tym 50 ha stanowią grunty orne przeznaczone pod uprawę, a 150 ha użytki zielone (pastwiska, łąki i trawy na gruntach ornych). Gospodarstwo korzysta również z obszaru z użytkami zielonymi o powierzchni około 100 ha położonego na terenie Parku Narodowego „Ujście Warty”. 

 Gospodarz hodowlą bydła mięsnego zajmuje się od 2013 r. Wówczas do gospodarstwa przywiezione zostały pierwsze jałówki i buhaj rasy Limousine. W trakcie kolejnych lat rolnik rozwijał swoją hodowlę, głównie w oparciu o zwierzęta importowane z Francji. Hodowca sprowadził również jałówki i buhaja rasy Blonde d'aquitaine. Na koniec 2022r. wielkość stada wynosiła ponad 200 sztuk bydła mięsego, w tym 88 krów mamek, 9 jałówek powyżej 1,5 roku, 94 cielęta, 5 buhajów rozpłodowych, 14 opasów.

Stado jest objęte kontrolą użytkowości mięsnej prowadzoną przez Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego oraz Instytut Zootechniki w Balicach. W stadzie prowadzona jest ścisła kontrola pochodzenia. Dobór osobników do rozrodu prowadzony jest w oparciu o buhaje z wysoką wartością genetyczną. Hodowca oprócz opasów sprzedaje wysokiej wartości buhaje hodowlane.

W żywieniu stosowany jest TMR w rożnej formie, z podziałem na grupy technologiczne, do najczęściej stosowanych pasz należą kiszonka z kukurydzy, sianokiszonka, zielonka pastwiskowa oraz pasze treściwe (pszenżyto, poekstrakcyjna śruta sojowa), żyto hybrydowe, wysłodki buraczane, siano, słoma, bufory oraz niezbędne dodatki mineralne. Żywienie zwierząt zróżnicowane jest w zależności od grupy technologicznej, przeznaczenia zwierząt, wieku oraz płci.

Woda do obiektu jest dostarczana z wodociągu, stosowane są poidła niezamarzające, natomiast na pastwiskach stasowane są poidła zbiorcze. Na niektórych pastwiskach krowy mogą korzystać z naturalnych źródeł wody.

W okresie maj-październik krowy mamki z cielętami, jałówki cielne oraz buhaje wypasane są całodobowo, natomiast jałówki w wielu od 0,5 do 1,5 roku utrzymywane są alkierzowo, w systemie półotwartym z dostępem do okólnika. Po zakończeniu sezonu wypasu, wszystkie grupy utrzymywane są alkierzowo, w systemie półotwartym z całodobowym dostępem do okólnika w pobliżu obory.

Krycie opiera się na buhajach własnych oraz inseminacji. Jałówki zacielane są po raz pierwszy w wieku 19-22 miesięcy. W gospodarstwie stosuje się sezonowość zacieleń/wycieleń, okres krycia obejmuje miesiące kwiecień - sierpień, a okres wycieleń miesiące styczeń - maj. Oprócz krycia naturalnego w rozrodzie wykorzystuje się również inseminację oraz embriotransfer. W związku z wysokim udziałem porodów łatwych, bez pomocy człowieka, krowy cielą się często na okólnikach, a w ramach koniecznej interwencji wszystkie takie miejsca są objęte monitoringiem wizyjnym. Cielęta odsadzane są od matek w wieku około 210-270 dni, przy średniej wadze 320 kg. Wyselekcjonowana część stada jest przeznaczana na odchów jako zwierzęta hodowlane, a pozostałe kierowane są do opasu. Opasy utrzymywane są wyłącznie alkierzowo, w kojcach grupowych. Na opas kierowane są również mieszańce m.in. LM x BD.

Warto podkreślić, że Pan Zbigniew Kołoszyc jest doświadczonym i cenionym w środowisku hodowcą. Zdobył pierwsze miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Producent Bydła Mięsnego Roku 2021. Jest także laureatem konkursu Bezpieczne Gospodarstwo Rolne oraz wicemistrzem krajowym AGROLIGII. Podczas tegorocznej XXX Narodowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych w Poznaniu Czempionem i Super czempionem został należący do Z. Kołoszyca buhaj rasy Limousine o imieniu „Bosy”. Gospodarstwo Współpracuje z Laboratorium Cytogenetyki i Genetyki Molekularnej Zwierząt Instytutu Zootechniki PIB i uczestniczy w systemie jakości żywności QMP.

W trakcie prowadzenia demonstracji w Nowinach Wielkich realizowanesą działania związane z wiosenno-letnim wypasem, przygotowaniem pastwisk do sezonu pastwiskowego, a także z jesiennym wypasem i przygotowaniem stada na okres zimowy. Ponadto, obserwacjami objęte są warunki utrzymania, monitoring zdrowotny zwierząt tak na pastwisku jak i w oborach, włącznie z opartych o chipowanie bydła.

W pierwszym etapie realizacji operacji w Nowinach Wielkich udział wzięło 60 rolników z 7 powiatów woj. lubuskiego. Podczas czterech wizyt (29, 30, 31 maja i 1czerwca b.r.) szczegółowo omówiono temat demonstracji i jej innowacyjne elementy, a uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia obór, okólników i wybiegów. W trakcie pierwszej wizyty (29 maja 2023r. uczestnicy wysłuchali także wykładu dr inż. Grzegorza Skrzyńskiego z IZ W Balicach na temat pracy hodowlanej w gospodarstwie utrzymującym bydło mięsne, metod zarzadzania stadem i dobrostanu zwierząt. Omówiony został także aspekt dobru ras w zależności od sposobu użytkowania i opasu. Przedstawiono również tematy związane z wykorzystaniem technik wspierających rozród bydła mięsnego w stadach.

Głównymi tematami poruszanymi w dyskusji czasie wizyt w gospodarstwie były warunki utrzymania i hodowli bydła w systemie półotwartym, profilaktyka hodowlana, oraz różne metody planowanego rozpłodu i doboru buhajów w celu uzyskiwania wysokiej wartości genetycznej oraz maksymalizacji opłacalności produkcji wołowiny. Dyskutowano również o metodach żywienia stosowanych w gospodarstwie oraz o dobrostanie zwierząt.

Opracowanie:

• dr inż. Grzegorz Skrzyński - IZ PIB Balice
• Angelika Cybulska - PZDR Międzyrzecz
• Tadeusz Matyka - LODR Kalsk

Fot. 1. Uczestnicy spotkania w trakcie prowadzonych wykładów
Fot. 2. Tablica informacyjna dotycząca operacji
Fot. 3. Uczestnicy demonstracji podczas prezentacji gospodarstwa
Fot. 4. Bydło rasy blonde d`aquitaine
Fot. 5. Hodowca Zbigniew Kołoszyc i buhaj Bosy
Fot. 6. Buhajki rasy limousine w budynku
Fot. 7. Jałówki rasy limousine pod wiatą
Fot. 8. Buhajki na okólniku
Fot. 9a. Bydło rasy limousine i blonde d`aquitaine na wybiegu