WIEDZA, INNOWACJE I LEŚNE DOŚWIADCZENIE – NIEZAPOMNIANE SZKOLENIE !!!

W zdrowym ciele – zdrowy duch to hasło przyświecające szkoleniu pn.: Z NATURY innowacyjne… - innowacyjne formy działalności na terenach wiejskich zorganizowanego w dniu 16 października 2019 r. w LODR w Kalsku.

Realizacja przez SIR przedmiotowej operacji uargumentowana została w ostatnim czasie dużym zainteresowaniem tematyką prozdrowotną, życia w zgodzie z naturą zgłaszaną przez uczestników wydarzeń rolniczych, osób korzystających z usług LODR, odbiorców realizowanych projektów, w tym właścicieli gospodarstw ekologicznych. Szkolenie poświęcone zostało innowacyjnym formom działalności na terenach wiejskich, w tym zagadnieniu m. in. krótkich łańcuchów dostaw.

Celem operacji było przekazanie wiedzy na temat świadomego wyboru zdrowego żywienia, promocja regionalnych produktów oraz innowacyjnych form działalności na terenach wiejskich i ekologii. Grupę docelową stanowili rolnicy, mieszkańcy obszarów wiejskich, dietetycy, instytucje i przedsiębiorcy zainteresowani zdrową żywnością, przetwórcy, osoby z branży rolniczej w tym ekolodzy, specjaliści i doradcy LODR zainteresowani innowacyjnymi aspektami tematyki zdrowego żywienia.

Frekwencja szkolenia przerosła najśmielsze oczekiwania (udział ok. 70 osób), dając dowód tego, jak ważnym dla nas aspektem jest zdrowe odżywianie, które przekłada się na zdrowe życie w myśl sentencji „w zdrowym ciele - zdrowy duch”. Różnorodność tematyki, przedstawionej przez jakże rozmaitych prelegentów takich jak: właściciele cenionych w województwie gospodarstw ekologicznych, przedstawiciele innowacyjnych form działalności i instytucji państwowych, została „ujarzmiona” wspólnym hasłem ŚWIADOMEGO WYBORU ZDROWEGO ŻYWIENIA.

Przygoda z INNOWACJĄ rozpoczęła się w … lesie. W przyciemnionej sali przed uczestnikami ukazały się szumiące drzewa, soczysta zieleń traw, mieniąca się w promieniach słońca rzeka Pliszka… a wśród okoliczności przyrody założyciele Leśnego Klubu Kolacyjnego Magdalena Zawadzka – osoba promienna, pełna spokoju i pomysłów oraz Jakub Chwistek – wysoki i zawsze uśmiechnięty, autor zawodowo sporządzonych inspiracji kulinarnych. Pani Magdalena Zawadzka na tle leśnej scenerii, zmieniających się slajdów, przybliżyła uczestnikom szkolenia autorski projekt Leśnego Klubu Kolacyjnego. Innowacyjna forma działalności przedstawiona przez panią Magdalenę, polegająca na organizowaniu kolacji w lesie, serwowaniu dań inspirowanych naturą, spotkała się z dużym zainteresowaniem uczestników. Założycielka podzieliła się doświadczeniem ostatnich wydarzeń kulinarnych, opartych na kuchni roślinnej i sezonowej z wykorzystaniem lokalnych produktów, zorganizowanych wśród otaczających walorów przyrody. Podkreśliła ich kameralny charakter oraz jakość serwowanych dań, których składniki pochodzą od lokalnych rolników w tym właścicieli gospodarstw ekologicznych. Jednym z odwiedzanych przez Leśny Klub Kolacyjny gospodarstw ekologicznych, będącym źródłem ekologicznych produktów jest ogród Państwa Kasperskich Anielskie Ogrody w Budachowie. Jedzenie przygotowywane przez Leśny Klub Kolacyjny przygotowywane jest z uwagą i dbałością o każdy szczegół (co mogliśmy zaobserwować na prezentowanych w tle slajdach) i tak np. potrawy podawane są na ręcznie wykonanych talerzach w towarzystwie stuletniej zastawy sztućców. Założycielka wskazała na ideę kuchni sezonowej opartej na bazie regionalnych produktów dostępnych o danej porze roku, jakie może nam zapewnić otaczająca nas natura. Przyświecająca idea Leśnego Klubu Kolacyjnego: myśl globalnie, działaj lokalnie niech będzie zachętą i potwierdzeniem słuszności wszelkich form działalności wspierających lubuskich rolników dostarczających ekologiczne produkty.

Po przedstawionym innowacyjnym projekcie Leśnego Klubu Kolacyjnego, głos zabrała pani Agata Bogońska – postać niezwykle ciekawa, z atrybutem (piórem jastrzębim) we włosach. Z drugiej strony, gdyż z punktu widzenia współprowadzącej gospodarstwo ekologiczne, opowiedziała swoją historię ekologii życia. Spędzając całe swoje dzieciństwo na wsi, nie obcym było dla niej życie w zgodzie z naturą. Później ucząc się w szkole baletowej, zdobywając doświadczenie w przeróżnych korporacjach w Warszawie, będąc stewardessą, autorką książki, zdobywając umiejętności tajskiego masażu zadecydowała o powrocie na wieś. Organizm funkcjonujący z narzuconym szybkim tempem życia w wielkim mieście odmawiał posłuszeństwa. Powrót do życia w zgodzie z naturą był nieunikniony. Aktualnie prowadząc z rodzicami, Państwem Barbarą i Edwardem Czerwonka, gospodarstwo ekologiczne pod oczywistą nazwą „AGATKA” w Krzepielowie dzieli się swoim doświadczeniem w tym również z nami. Bliskim tematem jak wskazała w prezentacji jest dla niej natura, chodzenie o poranku boso, wyprawy do pobliskiego lasu w poszukiwaniu leczniczych ziół, owoców, przygotowywania ze zdobyczy leśnych wywarów z wykorzystaniem kryształów górskich energetyzujących, poprawiających jakość wody (polecam…próbowałam osobiście). Cała filozofia życia przedstawiona przez bohaterkę uświadomiła uczestnikom szkolenia wartość otaczającej nas przyrody, cenę bogactwa jakim są produkty ekologiczne. Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić wagę krótkich łańcuchów dostaw w dostępie dla każdego z nas do regionalnych, w tym ekologicznych produktów.

Po niezwykle metaforycznym wykładzie miał miejsce kolejny, tym razem ze świata chwastów referat zaprezentowany przez absolwentkę Instytutu Botaniki Uniwersytetu Warszawskiego dr Martę Jermaczek-Sitak. W wyświetlanej, jakże bogatej prezentacji, doktor Jermaczek-Sitak podzieliła się wiedzą z zakresu dzikich skarbów sadów i ogrodów - jadalnych i leczniczych chwastów. Uczestnikom szkolenia ukazywały się na slajdach obrazy znanych z codziennego życia chwastów, o których leczniczych właściwościach i smakowych walorach nie zdawali sobie sprawy. Prawdziwą „bombą chwastową” okazała się żółtnica owłosiona i drobnokwiatowa, której cena aktualnie w Stanach Zjednoczonych opiewa na wartość 7 $ / 10 g suszu. Ciekawostką była również informacja o obecnie popularnej, sprowadzanej z odległych krajów komosie ryżowej, kiedy posiadamy jej odpowiednik na wyciągnięcie ręki, w każdym zakątku pola, jakim jest pospolita komosa biała (lebioda). Pani Marta Jermaczek-Sitak przedstawiła niezwykle innowacyjne podejście do świata roślin, wykorzystanie w codziennej kuchni pospolitych chwastów w tym m. in.: podagrycznika pospolitego, „dzikiego beru” - włośnica zielona, „kurzego prosa” - chwastnica jednostronna, gwiazdnicy pospolitej czy bluszczyka kurdybanka. Przedmiotowy wykład z bogatą dokumentacją zdjęciową pieczołowicie przygotowanych potraw inspirowanych naturą, z wykorzystaniem chwastów okraszonych kolorowymi płatkami kwiatów, na długo pozostaną w pamięci uczestników.  

Klamrą spinającą zdobyte wiadomości podczas pierwszej części operacji był wykład doradcy żywieniowego, Pauliny Smorawińskiej. Prelegentka podzieliła się wiedzą na temat zdrowego żywienia, w tym faktami i mitami prawidłowej diety. Wskazała na innowacyjne podejście do naszej zdrowotności i przyświecające tej idei hasło: zdrowie na własne życzenie - jesteśmy tym co jemy. Zwróciła uwagę na zagrożenia ze strony rynku farmaceutycznego, jak samodzielnie zadbać o swoje zdrowie, a nie jak się leczyć. Przytoczony został ponadto, dający do myślenia, cytat Paracelsusa: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę”. Pod koniec wypowiedzi doradca żywieniowy opisała cały zbiór faktów i mitów na temat zdrowej diety:

Źródło: prezentacja prelegentki Pauliny Smorawińskiej

Wiedza i informacje przekazane przez panią Paulinę Smorawińską, które każdy z uczestników musiał odnieść indywidualnie do siebie, utwierdziły nas w przekonaniu, że źródło produktów jest kluczem do zdrowia. Fakt ten potwierdza wartość ekologicznych produktów i docenienia ich wytwórców – Naszych Szanownych Gospodarzy Rolników – NIE ZAPOMINAJMY O TYM!

Po obszernej dawce wiadomości, zarówno tych znanych, ale i kontrowersyjnych, innowacyjnych, wymagających przemyślenia uczestnicy udali się na przerwę kawową. I w tym miejscu należy opisać drugą stronę szkolenia, ponieważ serwowany serwis nie należał do typowych. Uczestnicy mieli okazję skosztowania:

• prawdziwie palonej kawy pochodzącej z certyfikowanej palarnii kawy Coffee Hunter w Zielonej Górze, (kawa posiada certyfikat Fairtrade – oznaczenie dla produktu, za który rolnicy z tzw. Globalnego Południa otrzymali uczciwą cenę a towar podlega ścisłej kontroli na każdym etapie produkcji, certyfikat BIO – gwarantuje, że kawa jest uprawiana naturalnymi metodami bez użycia nawozów chemicznych a plantacje są prowadzone bez szkody dla środowiska, certyfikat EKO – oznacza, że produkt spełnia rygorystyczne zasady upraw, transportu, przechowywania i przetwarzania ekologicznego),
• naturalnych soków owocowych 100% z Sadów Solniki nie zawierających żadnych dodatków: cukru, wody czy konserwantów – tłoczni naturalnych soków znajdującej się w Solnikach nieopodal Nowej Soli,
• naturalnych herbat (miętowa, lipowa) z dodatkiem miodu autorstwa Leśnego Klubu Kolacyjnego,
• sezonowych owoców oczywiście od lokalnych gospodarzy (m.in. jabłka, śliwki),
• domowych ciast, których trudy wypieku podjęli się sami pracownicy LODR.

Po bogatej w walory smakowe przerwie, wśród panującego na sali aromatu palonej kawy, drugą część szkolenia rozpoczęła pani Arleta Miśkiewicz - dyrektor Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego w Świebodzinie. Ze strony instytucjonalnej i prawnej zaprezentowała uczestnikom temat higieny produkcji żywności wśród rolników – producentów pierwotnych oraz osób zajmujących się skupem owoców i warzyw. W pigułce pani dyrektor przedstawiła najważniejsze informacje związane z obrotem żywnością w oparciu o reglamentację prawa żywnościowego. Podkreśliła, iż rolnicy wprowadzający żywność przetworzoną powinni zagwarantować jej bezpieczeństwo poprzez właściwą produkcję, przechowywanie oraz znakowanie wyrobu gotowego zgodnie z rozporządzeniem nr 1169/2011 w sprawie przekazania konsumentom informacji na temat żywności (...). Pomocnym poradnikiem we wdrażaniu tych zaleceń jest poradnik opublikowany na stronie Głównego Inspektora Sanitarnego pn. ,,Wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej przy produkcji żywności niezwierzęcego pochodzenia w warunkach domowych”.

Przy tym, dyrektor Miśkiewicz wskazała na obowiązek złożenia wniosku przez przedsiębiorstwa sektora spożywczego prowadzące produkcję podstawową/pierwotną produktów pochodzenia roślinnego oraz podmioty prowadzące sprzedaż bezpośrednią tych produktów o wpis do Rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ponadto, przedstawione zostały podstawowe zasady zapobiegania zakażeniom mikrobiologicznym owoców i warzyw takich jak m.in.:

1. ścisłe przestrzeganie zasad higieny wśród osób zajmujących się pozyskiwaniem i przetwarzaniem owoców i warzyw;
2. zapewnienie wszystkim pracownikom produkcji i przetwórstwa owoców i warzyw dostępu do toalet stałych lub przenośnych;
3. stosowanie do uprawy, w tym nawadniania i rozcieńczania środków ochrony roślin oraz nawozów wyłącznie wody wolnej od patogennych mikroorganizmów;
4. obowiązku mycia rąk przed przystąpieniem do pracy, zawsze po skorzystaniu z toalety oraz w innych sytuacjach, gdy mogło dojść do zanieczyszczenia rąk;
5. zalecane jest stosowanie czystych rękawiczek jednorazowych oraz odzieży ochronnej;
6. bezwzględne przestrzeganie zakazu pracy osób z objawami takimi jak: biegunka, wymioty, temperatura, kaszel, żółtaczka;
7. zapewnienie czystości i jakości stosowanych pojemników, naczyń do zbioru.

Podsumowując swoją wypowiedź dyrektor podkreśliła tezę, iż w świetle obowiązującego prawa pełną odpowiedzialność zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności ponosi przedsiębiorca produkujący lub wprowadzający ją do obrotu.

Na koniec szerokiego zakresu tematyki swoją prezentację z wielką gracją i naturalnym spokojem przedstawiła właścicielka cenionego w województwie lubuskim gospodarstwa ekologicznego Anielskie Ogrody, pani Kamila Kasperska. Najciekawszym elementem Anielskich Ogrodów jest przydomowy ogród z sadem stanowiący obszar około 0,5 ha. Na jego powierzchni występuje około 600 gatunków roślin, uprawiane są warzywa, owoce, zioła, kwiaty i grzyby. Duża bioróżnorodność gatunków buduje ekologiczny porządek i nieporządek w ogrodzie. Przedmiotowe gospodarstwo prowadzone przez Państwo Kamilę i Bogdana Kasperskich w miejscowości Budachów (powiat krośnieński) jest laureatem wielu nagród w tym konkursów ogólnopolskich:

• I miejsce w Polsce w konkursie „Gospodarstwo przyjazne Przyrodzie” 2018 r.
• II miejsce w Polsce w WWF na „Rolnika Roku regionu Morza Bałtyckiego” 2018 r.
• I miejsce w Polsce i woj. lubuskim na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne w kategorii „Ekologia – Środowisko” 2017 r.

Pani Kamila Kasperska za pomocą bogatej prezentacji multimedialnej opowiedziała historię swojego gospodarstwa od momentu jego powstania, kiedy stanowiło teren nieuprawiany w 2009 r. po gospodarstwo z ogrodem i sadem, pełne kolorów, bioróżnorodności gatunków roślin, warzyw i owoców w 2017 r. Przedstawiła najważniejsze zasady prowadzenia ogrodu w zgodzie z naturą, w tym między innymi innowacyjne rozwiązania uprawy ziół i warzyw na rabatach podwyższonych i wałach permakulturowych. Zwróciła uwagę na aspekt pielęgnowania ogrodu, gdyż może on być naszą własną apteką, spiżarnią, jak również być źródłem naturalnych kosmetyków i ekologicznych produktów. Pani Kamila Kasperska na tle wyświetlanych zdjęć Anielskich Ogrodów podzieliła się z uczestnikami doświadczeniem i pojęciem ekologii, która jak podkreśliła jest nauką o porządku i nieporządku w przyrodzie. Ekologiczny według Anielskich Ogrodów to naturalny, lokalny i prośrodowiskowy. Przy tym, wskazała wiele przykładów rozwiązań ekotechniki np. nagietki są bardzo dobrym sąsiadem dla wielu roślin. Chronią przed atakami grzybów i owadów. Dlatego wykonuje się z nich w licznych miejscach obwódki, ponadto suszone płatki nagietka wykorzystywane są do produkcji leczniczych herbat i mydełek. W ogrodzie rośnie też sporo roślin trujących np. piękne i majestatyczne naparstnice, które są rodzajem “apteki” dla ogrodu. Różnego rodzaju zwierzęta migrują do nich, aby uleczyć się substancjami zawartymi w ich liściach i korzeniach. Stosowane ściółkowanie cienką warstwą skoszonej trawy w Anielskich Ogrodach chroni glebę przed wysychaniem i tworzy warunki dla życia wielu mikroorganizamów. Rabaty są w 100% wyściółkowane. Dzięki temu krzewy nie są specjalnie podlewane wodą. Nawożenie prowadzone jest tylko gnojówką z roślin, bez jakichkolwiek oprysków.

Jedną z wielu specjalności Anielskich Ogrodów są kiszonki kimchi, ciasta (np. jabłecznik zawijany z antonówek) i ciasteczka, bułki drożdżowe z powidłami z węgierek i róży jadalnej (odmiana uprawiana od 1947 r. o niesamowitym zapachu), kapusta zasmażana, twaróg, masło i inne sery wytwarzane są tradycyjnymi sposobami z mleka z innego gospodarstwa ekologicznego. W kuchni wykorzystywane są również różnego rodzaju jadalne kwiaty. Bogactwo produktów ekologicznych powstałych dzięki ogromnej pracy państwa Kasperskich jest źródłem inspiracji kulinarnych dla naszych bohaterów, założycieli Leśnego Klubu Kolacyjnego.

Zwieńczeniem operacji był przygotowany przez Leśny Klub Kolacyjny klimatyczny obiad inspirowany naturą, z wykorzystaniem regionalnych produktów wysokiej jakości, których źródłem były lokalne gospodarstwa rolne w tym ekologiczne z województwa lubuskiego. Zaserwowany uczestnikom obiad składał się z:

• leśnego bulionu warzywno-grzybowego z pokrzywą i bluszczykiem kurdybankiem,
• pęczotto z topinamburem i grzybami podane na pieczonej dyni hokkaido z dodatkiem lokalnego długodojrzewającego koziego sera i zioła oliwnego,
• na deser podana została pieczona w syropie gruszka nadziewana musem z orzechów laskowych z dodatkiem syropu z pigwowca, karmelu z buraka i jadalnych kwiatów (m.in. bratek, nagietek).

Podczas obiadu uczestnicy w towarzystwie wszystkich wykładowców przedmiotowego szkolenia mogli podzielić się swoimi doświadczeniami i nasuwającymi się pierwszymi przemyśleniami zdobytych wiadomości zrealizowanego szkolenia. Wynik kulinarnych inspiracji autorstwa Jakuba Chwistka przerósł najśmielsze oczekiwania … kubków smakowych uczestników. Prostota, świeżość i kunszt pieczołowicie przygotowanych dań ukazała wartość bogactwa regionalnych produktów ekologicznych jakie posiadamy. Ale czy znajdą się one na naszych stołach … zależy to od nas! Żyj w zgodzie z naturą!

W świetle przeprowadzonego szkolenia w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich dziękujemy wszystkim prelegentom za współpracę, otwartość i zaangażowanie oraz wraz z uczestnikami stworzenie niezapomnianej atmosfery podczas przedmiotowego szkolenia. Z tego miejsca deklarujemy realizację podobnej operacji w 2020 r., na którą już serdecznie zapraszamy!
Agata Zajda-Sipa