Wyjazd studyjny w ramach Planu Działania KSOW na lata 2014-2020 Plan Operacyjny na lata 2018-2019 celem realizacji operacji pn.: Innowacyjne rozwijanie usług opiekuńczych na obszarach wiejskich. Poszukiwanie i przygotowanie potencjalnych osób do założenia i prowadzenia gospodarstwa opiekuńczego w województwie lubuskim na przykładzie dobrych praktyk z województwa kujawsko-pomorskiego.

Pod takim tytułem w dniach 13-14 czerwca 2019 r. Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku zorganizował wyjazd studyjny dla grupy 20 osób - właścicieli gospodarstw agroturystycznych, zagród edukacyjnych, mieszkańców obszarów wiejskich z województwa lubuskiego, przedstawicieli organizacji pozarządowych, rolników, doradców i specjalistów rolniczych zainteresowanych utworzeniem gospodarstwa opiekuńczego.

Wyjazd studyjny miał na celu podniesienie poziomu wiedzy w zakresie innowacji związanej z zakładaniem, prowadzeniem i funkcjonowaniem gospodarstwa opiekuńczego dla grupy 20 uczestników na przykładzie funkcjonujących już tego typu gospodarstw w województwie kujawsko-pomorskim. Uczestnicy wyjazdu wzbogacili swoją wiedzę o doświadczenie właścicieli gospodarstw opiekuńczych, u których funkcjonują już tego typu placówki.

Problem efektywnego funkcjonowania obszarów wiejskich od kilkudziesięciu lat dotyka niemalże wszystkie kraje Europy. Spowodowane jest to wyludnianiem się obszarów wiejskich, niewykorzystaniem zasobów siły roboczej w gospodarstwach rolnych a co za tym idzie - .koniecznością dywersyfikacji dochodów, zwłaszcza w małych gospodarstwach rolnych.

Odpowiedzią na te potrzeby mogą być gospodarstwa opiekuńcze - innowacyjna forma funkcjonowania gospodarstw rolnych, która rozwiązuje problemy zarówno mieszkańców wsi, jak również innych grup społecznych tj. osoby starsze, z demencją lub inną niepełnosprawnością oraz pozostałych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Wyzwania wprowadzenia usług społecznych do polskich gospodarstw rolnych podjął się Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, który po pilotażowym już po raz drugi realizuje projekt dofinansowany z Funduszy Europejskich KSOW pn.: Opieka w zagrodzie - gospodarstwa opiekuńcze w woj. kujawsko-pomorskim. Celem tego projektu jest zwiększenie dostępności usług opiekuńczo-aktywizujących dla 225 niesamodzielnych osób z terenu woj. kujawsko-pomorskiego. Utworzone gospodarstwa opiekuńcze zapewniają aktualnie 75 miejsc. „Działają na zasadzie dziennych (czasem całodobowych) ośrodków opieki/pobytu/terapii lub aktywności włączającej. Gospodarstwa rolne wraz z całym swoim wyposażeniem, rytuałami, obowiązkami, zwierzętami i naturalnym otoczeniem stają się idealnym miejscem wypoczynku, terapii i/lub integracji – w ten sposób ich istnienie na nowo nabiera realnego sensu społecznego i ekonomicznego”- cytat: „ Przestrzeń Innowacji”.

Z myślą bliższego zapoznania się z tematem tej innowacyjnej formy działalności uczestnicy wyjazdu studyjnego, zorganizowanego przez LODR Kalsk, odwiedzili w dniach 13-14 czerwca 2019 r. cztery gospodarstwa opiekuńcze. Każde wyjątkowe i niepowtarzalne.

Jako pierwsze, któremu złożono wizytę było Gospodarstwo Opiekuńcze w Dubielnie w powiecie Jeżewo. Ukryte wśród lasów, w sielskiej atmosferze, zapewnia opiekę dzienną od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8⁰⁰ do 16⁰⁰. Podopieczni uczestniczą w pracach pielęgnacyjnych w ogrodzie i obejściu, realizują i odkrywają swoje pasje uczestnicząc w zajęciach artystycznych. Spędzają czas na dyskusjach, dbaniu o zwierzęta, czytaniu książek i przygotowywaniu wspólnych posiłków .

Podczas pobytu w tym gospodarstwie, Pani Elwira Zakrzewska - specjalistka z KPODR w Minikowie – wygłosiła prelekcję na temat projektu pn.: Opieka w zagrodzie - gospodarstwa opiekuńcze w województwie kujawsko-pomorskim i gospodarstw w nim uczestniczących. Omówiła podstawy prawne regulujących tę formę działalności oraz problemy i sukcesy uczestników projektu pilotażowego. W otoczeniu lasu, ukryci na tarasie przed burzą i deszczem, uczestnicy wyjazdu zostali poczęstowani wspaniałym, domowym obiadem, przygotowanym przez podopiecznych gospodarstwa.

Kolejne gospodarstwo w ramach realizacji operacji było położone w pięknej okolicy wśród pól, pomiędzy dwoma jeziorami Gospodarstwo Opiekuńcze Ernestowo (powiat Świecie). Wcześniej gospodarze prowadzili w tym miejscu agroturystykę. Obecnie cały obiekt został zaadoptowany na potrzeby gospodarstwa opiekuńczego. Jest to idealne miejsce dla seniorów, dla których kontakt i integracja z innymi ludźmi ma ogromne znaczenie. Podopieczni mają zagwarantowaną ciszę, spokój, obcowanie z naturą, dwa pobliskie jeziora i gospodarzy zapewniających opiekę, rozrywkę i aktywny wypoczynek. Kiedy pogoda nie dopisuje spędzają czas na rozmowach, opowieściach o rodzinie i dawnych czasach. Pensjonariusze tego gospodarstwa emanują radością i energią. Podczas przygotowanego dla gości poczęstunku, dzielili się swoimi opiniami na temat udziału w projekcie, wrażeniami z odbytych wycieczek oraz … radością, że za sprawą artykułu opublikowanego w lokalnej gazecie na temat ich gospodarstw, są sławni.

Ogromnym zaskoczeniem dla Lubuszan była Fundacja i Gospodarstwo Opiekuńcze "Cuda wianki" w Lubiewicach. To niezwykle urokliwe i pachnące wonnościami miejsce, którego duszą jest pani Małgosia. Uzdolniona plastycznie, otwarta na sprawy swoich podopiecznych, tryska niespożytą energią i pomysłowością. Pod jej bacznym okiem podopieczni wykonują najróżniejsze robótki ręczne. Pani Małgosia gospodarstwo prowadzi wraz z mężem i trzema synami, którzy chętnie angażują się we wszelkie prace. Organizują wyjazdy do kina czy teatru, spacery po lesie, spotkania integracyjne w innych gospodarstwach opiekuńczych, gry i zabawy, wspólne gotowanie i pieczenie, ważny jest również odpoczynek oraz spędzanie czasu w towarzystwie innych osób. Celem działania fundacji jest m.in:

1. rozwijanie usług społecznych związanych z opieką nad osobami starszymi (w szczególności osobami w wieku emerytalnym) a także osobami z demencją lub w inny sposób zagrożonymi wykluczeniem społecznym w szczególności z uwagi na wiek, status społeczny lub stan zdrowia, uzależnienia itp.,
2. społeczna aktywizacja seniorów i osób niepełnosprawnych, chorych, dzieci oraz osób w inny sposób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
3. wspieranie osób starszych, chorych, niepełnosprawnych, dzieci oraz osób w inny sposób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez zapewnianie im możliwości korzystania z opieki, aktywnego wypoczynku, samodoskonalenia się i rozwoju w tym wsparcia rzeczowego,
4. tworzenie, promocja i realizacja programów mających na celu pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym.

Trudno by mówić o spokoju podczas odwiedzin przez naszą grupę, która została ugoszczona regionalną potrawą o nieco kontrowersyjnej nazwie: ruchańce z fjutem, czyli racuchy drożdżowe (w wykonaniu pań z gospodarstwa Cuda Wianki - nieziemsko pyszne) z gęstym, cudownie słodkim, syropem z buraka cukrowego.    

Drugi dzień wyjazdu w całości poświęcono wizycie w sztandarowym Gospodarstwie Opiekuńczym Toskania Kociewska w Bochlinie w powiecie świeckim. Jest to zjawiskowe miejsce, którego autorami są Arkadiusz i Sara Pstrong. Gospodarstwo rozwija się i działa wielokierunkowo: jako gospodarstwo Eko-Agroturystyczne ze zwierzętami, fundacja i stowarzyszenie. Jest to miejsce bardzo malowniczo położone na terenie Parku Krajobrazowego Dolnej Wisły, otoczone lasem, wzniesieniami i polami. Honorowymi mieszkańcami gospodarstwa są zwierzęta - osły, świnki wietnamskie, kury, gęsi syberyjskie i konie… wyścigowe. W Toskanii Kociewskiej organizowane są warsztaty, spotkania, zielone wakacje, zimowiska i kolonie dla dzieci. Podczas tych spotkań dzieci poznają zwierzęta, ich przyzwyczajenia i sposoby pielęgnacji. Uczą się jak o nie dbać i jak ważne są dla człowieka. Dzieci mogą również uczestniczyć w zajęciach sportowych, warsztatach artystycznych, wspólnie gotować, uczyć się języka angielskiego.

Ogromne pokłady miłości i chęci niesienia pomocy innym, gospodarze skierowali do grupy ludzi, którzy potrzebują jej najbardziej. Do ludzi niesamodzielnych, chorych z uzależnieniami, którzy są zagrożeni wykluczeniem lub z różnych powodów już zostali wycofani z życia społecznego. Osoby, które trafiają pod opiekę gospodarzy i pozostałych mieszkańców Toskanii Kociewskiej czują się potrzebni. A przede wszystkim czują się tutaj jak w domu, biorą czynny udział w życiu codziennym, rodzinnym. Każdy wykonuje przypisane mu zadania zgodnie z posiadanymi możliwościami. Przebywanie w tym miejscu na ziemi oparte jest na wspólnym gotowaniu i biesiadowaniu, pracach w gospodarstwie polegających na zakładaniu i pielęgnowaniu ogrodu, karmieniu i pielęgnowaniu zwierząt, długich rozmowach, zabawach, śpiewaniu, co bardzo poprawia ich aktywność fizyczną, a także ma wpływ na zwiększenie otwartości na innych. W Toskanii Kociewskiej podopieczni zaspokajają potrzeby wyższego rzędu, takie jak akceptacja ze strony innych osób, przyjaźń, potrzeba porozumiewania się, czego nigdy nie osiągnęli by korzystając z opieki instytucjonalnej. Rodzinna atmosfera, serce, życzliwość, empatia, otwartość tworzą poczucie bezpieczeństwa i bliskości. Wielomiesięczny pobyt w tym gospodarstwie opiekuńczym kilku osobom niepełnosprawnym pozwolił odzyskać wiarę w siebie na tyle, że podjęli oni pracę.

W każdym odwiedzonym miejscu spotkaliśmy ludzi uśmiechniętych, zadowolonych z opieki i możliwości przebywania wśród innych. Jedno jest pewne, świadczenie pomocy w małych formach, takich jak gospodarstwa opiekuńcze jest niezwykle potrzebne. Pozwala na zachowanie kondycji fizycznej, psychicznej i pozostanie osobom starszym, niepełnosprawnym jak najdłużej w środowisku rodzinnym, stwarza poczucie bycia potrzebnym, przywraca wiarę własnej wartości. Prawidłowo funkcjonujące rodziny mogą być doskonałym wsparciem i wzorem dla osób, które potrzebują pomocy w codziennym funkcjonowaniu.

Dzięki Sieci na rzecz Innowacji w Rolnictwie i na obszarach wiejskich można było zorganizować wyjazd, który pozwolił rolnikom, agroturystom i innym mieszkańcom obszarów wiejskich z naszego województwa spotkać się z gospodarzami już prowadzącymi takie gospodarstwa, porozmawiać z osobami tam przebywającymi. Wizyty pomogły zrozumieć, jak dużo dobra i obopólnej korzyści dają gospodarstwa opiekuńcze, które powstały na wsi, w domach rolników, w gospodarstwach rolnych czy agroturystycznych.

Miejmy nadzieję, że dobry przykład idący z województwa kujawsko-pomorskiego stanie się początkiem powstawania tego typu miejsc na terenie całego kraju. Ludzie, którzy czekają na pomocną dłoń są wszędzie - może jest to nasz sąsiad lub samotnie mieszkająca sąsiadka.

Gospodarstwa opiekuńcze to forma wsparcia, którą należy i trzeba rekomendować. Żadna instytucja, nawet najlepiej zorganizowana nie zapewni bardzo ważnej rzeczy - poczucia własnej wartości i przynależności do rodziny. Najlepszą rekomendacją idei tworzenia takich miejsc niech będą słowa jednego z uczestników, Pana Grzegorza "Nareszcie mam rodzinę".