„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.

Szwedzki stół ekologiczny.
100% naturalne – 100% dobre i zdrowe.

„Rolnictwo regeneratywne, zrównoważone i ekologiczne – dobra praktyka szwedzkich rolników” pod taką nazwą odbył się wyjazd studyjny dla lubuskich rolników, doradców i przedstawicieli instytucji naukowych zorganizowany w dniach 28 sierpnia – 3 września 2022 r. przez Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku.

Rolnictwo ekologiczne stanowi ponad jedną piątą całkowitej powierzchni użytków rolnych Szwecji, która słynie z produkcji żywności organicznej. Jej wytwarzaniem zajmuje się wiele gospodarstw i czerpie z tego satysfakcjonujące dochody. Chcąc zapoznać się z dobrymi praktykami skandynawskich rolników w zakresie rolnictwa ekologicznego, odwiedziliśmy ich gospodarstwa by osobiście zobaczyć rezultaty ich wieloletniej pracy i czerpać wiedzę z ich ogromnego doświadczenia.

1. Per Brunberg wspólnie z żoną Catariną oraz trojgiem dzieci prowadzą ekologiczną farmę Björketorp, na której hodują krowy mleczne i konie rasy american quarter oraz zajmują się leśnictwem. Wspólnie prowadzą rodzinną wytwórnię lodów i kawiarenkę, w której sprzedają najlepsze lody organiczne w 30 smakach, od tradycyjnej wanilii do bardziej wyszukanych tj. fiołek, lawenda, czy solona lukrecja. Lody powstają tylko z naturalnych składników, bez sztucznych dodatków, na bazie mleka od szczęśliwych krów, jaj od sąsiadów, miodu z własnej pasieki i ekologicznej śmietany z prywatnej mleczarni Skånemejeriet. To właśnie z tej mleczarni mleko tafia również do chłodni w lokalnym sklepie. Na farmie działa również samoobsługowy kiosk, z co najmniej tuzinem nowych i świeżych smaków własnych pysznych lodów. Czynny jest przez cały rok. W kiosku zainstalowany został również automat sprzedający mleko. Mleko zmieniane jest codziennie, dzięki czemu klient otrzymuje świeże produkt za każdym razem, gdy po nie przychodzi. Ze względów bezpieczeństwa uprzednio jest pasteryzowane. Zawiera ok. 4,2-4,5% tłuszczu. Obecnie kosztuje dziś 20 koron za litr. Klient przychodzi z własną butelką lub kupuje ją na miejscu. Za zakupy może zapłacić przelewem bankowym lub gotówką w kasie znajdującej się obok automatu do mleka.

Co roku gospodarstwo gości dużą liczbę zwiedzających.

Charakterystyka gospodarstwa:
Ekologiczne: posiada certyfikat KRAV od 1998 roku,
Wielkość gospodarstw: 750 ha: 250ha uprawy i pastwiska, 500ha lasy,
pracowników: 3-5 osób,
Zwierzęta: 150 krów rasy szwedzkiej czerwonej oraz mieszańce z rasą holsztyno-fryzyjską, 150 jałówek, 10 koni, raki,
Produkty: Mleko, mięso, zboże, las, raki, lody z ekologicznego mleka pochodzącego z gospodarstwa,
Usługi: Wynajem maszyn rolniczych i kombajnu.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

2. Ullberga to farma położona jedną milę na północny zachód od Nyköping nad jeziorem Långhalsen. Gospodarze Job i Ceciles Lantbruk uprawiają zboża na chleb, hodują krowy na mleko i mięso a także kurczaki i owce.

Gospodarstwo o powierzchni 120ha, w tym 90ha pastwisk i 30ha upraw zbóż, prowadzone jest zgodnie z zasadami ekologicznymi i biodynamicznymi, dlatego otrzymało certyfikat zgodnie z wymogami i zasadami organizacji Demeter.

Właściciele starają się utrzymywać zwierzęta w sposób „odpowiedni dla gatunku” oraz odpowiednio je traktować i karmić. Dla ich 30 krów rasy Simental oznacza to m.in. że mogą mieć rogi, są karmione tylko trawą na pastwisku i sianem, a cielęta pozostają z matką przez pierwszych 4-5 miesięcy.

W celu zapewnienia zwierzętom jak najlepszych warunków bytowych, gospodarze wybudowali budynek gospodarczo-mieszkalny spełniający wszystkie potrzeby krów, maksymalnie upraszczający ich obsługę. Znajdują się w nim: przestronna obora z pochyłymi posadzkami, ułatwiającymi uprzątanie obornika, suszarnia siana, przestronny skład, serowarnia, sklepik z produktami z własnego gospodarstwa i okolicznych farm.

Właściciele samodzielnie obsługują swoje gospodarstwo, nie zatrudniając pracowników. Farma całkowicie zapewnia paszę dla swoich zwierząt. Pozyskane mleko w 1/3 przetwarzane jest na sery dojrzewające Gȧrdsost mild i Hammasost, pozostała część sprzedawana jest do koncernu ARLA.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

3. Pośrodku malowniczego półwyspu Kålland, na północ od Lidköping, leży Högs Lantbruk. Tutaj małżeństwo Bengta i Mariany Carlsson Wester prowadzą ekologiczną produkcję mleka razem z bratem Bengta, Göranem Carlssonem. Oprócz mleka produkują również własny, tłoczony na zimno olej rzepakowy zatwierdzony przez KRAV, który jest odsprzedawany pod marką Stockuts.

Zwierzęta pasą się na naturalnych pastwiskach gdzie przebywają od kwietnia do października/listopada. W gospodarstwie jest 90 krów i mniej więcej tyle samo jałówek rasy holsztyn. Cielęta zostają z matką przez pierwszy tydzień, potem są przenoszone do cielętnika. Krowy są dojone w robocie udojowym, do którego przychodzą same, gdy chcą zostać wydojone i zjeść paszę z podajnika. Dojenie odbywa się przez całą dobę. Krowy otrzymują nową paszę na stół paszowy z automatycznego wózka, który układa kiszonkę z trawy i pełnego ziarna.

Gospodarstwo jest samowystarczalne jeśli chodzi o pasze dla zwierząt. Wszystko co jedzą uprawiane jest w gospodarstwie tj. żyto, bobik, pszenicę ozimą, pszenicę jarą, owies.

Wysokiej jakości mleko, zatwierdzone przez KRAV, dostarczane jest do mleczarni koncernu ARLA. Gospodarstwo słynie również z doskonałego oleju rzepakowego, tłoczonego na zimno. Można go kupić w sklepach w okolicy Skaraborga oraz małym samoobsługowym sklepiku rolniczym w butelce 0,5 l lub puszce 5 l firmy Stockut. Sklep na farmie jest otwarty 24 godziny na dobę i można płacić gotówką lub Swishem.

Rodzina Carlsson złożyły wniosek i otrzymała wsparcie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na budowę obiektu do zagospodarowania pofermentu. Celem budowy było zwiększenie dostępu i wykorzystania energii odnawialnej oraz umożliwienie wykorzystania składników odżywczych zawartych w pofermentacji biogazu, a tym samym ograniczenie wycieku składników odżywczych.

Inną ważną inwestycją w gospodarstwie była budowa suszarni do zbóż. Sterowana komputerowo i jest w pełni zautomatyzowana. Oszczędza dużo czasu pracy i nocnych zmian dzięki systemowi suszenia, który sam się napełnia i opróżnia. Aktualnie do suszenia ziarna używany jest pelet drzewny jako biopaliwo. Alternatywę przyjazną dla środowiska.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

4. Kyrkby Gård to regeneratywne gospodarstwo ekologiczne na małą skalę, usytuowane 20 km na północ od Halmstad. Od 20 lat posiada certyfikat KRAV. Obecnie jest w trakcie przestawiania się na system zrównoważonego rolnictwa, którego głównym celem jest tworzenie gleby i różnorodności biologicznej. Gospodarstwo prowadzone jest przez Jespera Sandströma z rodziną i przyjaciółmi. Naśladując naturalne ekosystemy, rolnicy uzyskują solidną i opłacalną produkcję żywności.

Stosują model zarządzania gospodarstwem pn. „Sawanna”. Polega on na holistycznie planowanym wypasie z codziennym przemieszczaniem bydła i kurcząt między rzędami drzew owocowych. Zwierzęta dostarczają naturalny nawóz w postaci obornika a właściciele wykorzystują go do uprawy warzyw i owoców. Wysoka bioróżnorodność i bogata gleba zatrzymują wodę a to stanowi najlepszą ochronę przyrody przed globalnym ociepleniem.

Kyrkbygård obejmuje ok. 30 ha gruntów ornych i pastwisk, gdzie produkowana jest zrównoważona żywność. Metody regeneracyjne stosowane w gospodarstwie skupiają się na uprawach wieloletnich, takich jak łąki, drzewa owocowe i krzewy jagodowe (ok. 10ha). Obecnie w gospodarstwie żyje 30 sztuk bydła rasy Rödkullor i 300 kur.

Gospodarstwo produkuje żywności najwyższej jakości. Swoje produkty sprzedaje, wspólnie z dwoma innymi farmami regeneratywnymi i mikromleczarnią, bezpośrednio klientom końcowym w okolicy. W ten sposób rolnicy wzmacniają zarówno społeczeństwo, jak i siebie, uczestnicząc w rozwoju lokalnej gospodarki. Sklep nazywa się Slättåkra Närproducerat. Znajdziecie tam warzywa sezonowe, mięso (wołowina, jagnięcina i kurczak), jajka z wolnego wybiegu, wysokiej jakości sery, dżemy, miód, marynowane warzywa... a także wstępnie zarezerwowane torby z warzywami.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

5. Wizytacja w ekologicznym gospodarstwie mleczarskim w Kullagård i sklepie z produktami ekologicznymi Skrea Ost.

Farma Kullsgärde prowadzona przez Niklasa Harrysona specjalizuje się w hodowli krów mlecznych i owiec. Polityka Zrównoważonego Rozwoju oznacza dla rolnika życie blisko natury, dbanie o zwierzęta i życie lokalne.

190 krów mlecznych obsługują trzy roboty udojowe a pozyskane mleko trafia do prywatnej mleczarni gdzie wytwarzane są sery i inne produkty mleczne. Następnie produkty te są sprzedawane w przyległym sklepiku rolnym, w którym oprócz nabiału tj. sery, mleko i jogurty, dostępne są również jagnięcinę i wieprzowinę z własnych zwierząt oraz produkty innych rzemieślników żywności Halland, którzy w miarę możliwości wykorzystują składniki organiczne. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów właściciele sklepiku umożliwili dokonywanie zakupu za pośrednictwem formularza znajdującego się w małym kiosku (dostępnym całą dobę) przed sklepem. Zamówiony towar, jest dostępny do odbioru w sklepie w godzinach otwarcia.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

6. Farma Anny i Marcusa Callenbring w Stora Juleboda Gård, zajmuje się ekologiczną hodowlą świń, kur, owiec, koni, pasieką oraz produkcją sadowniczą. Wspaniała lokalizacja farmy, otaczająca przyroda, piękny dom i przytulna wioska Maglehem czynią to miejsce wyjątkowym.

Uprawa organiczna jest wyborem właścicieli, którzy chcą sprzyjać różnorodności biologicznej, zwiększać bujność życia na Ziemi, pomagać w zwiększeniu liczebności pożytecznych owadów i ptaków. Ich celem jest szerzenie wiedzy o różnorodności, znaczeniu ziemi i rolnictwie ekologicznym w społeczeństwie przyszłości.

W swoim gospodarstwie realizują wiele projektów m.in. „Owoc przyszłości”, „Składowanie węgla”, „Mikrożycie w glebie” czy „Robot w uprawie jabłek”.

Na szczególną uwagę zasługuje system uprawy owoców stosowany przez państwa Callenbring. W poszczególnych szpalerach posadzone są różne gatunki drzew tj. jabłonie, grusze, rokietnik, aronia co w razie wystąpienia choroby uniemożliwić rozprzestrzenianie się jej na inne drzewka w obrębie jednego gatunku oraz zwiększa szanse na uzyskanie plonu z pozostałych gatunków.

W okresie letnim właściciele ustawiają stół sprzedażowy przy drodze na zewnątrz gospodarstwa, gdzie zainteresowani mogą zakupić jajka, moszcz, pomidory, ziemniaki, jabłka i jagody. Sprzedawane jest to co w danym dniu jest dostępne w gospodarstwie. Płaci się Swishem. Nie mam możliwości zapłaty gotówką. W ciągu roku natomiast można dokonywać zakupów na stronie internetowej gospodarstwa.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

7. Mossagården Eko AB w Veberöd leży pomiędzy wspaniałymi dębami i bujnymi pastwiskami. Jest uprawiana ekologicznie od 1985 roku i to tu została uruchomiona pierwsza szwedzka usługa subskrypcji warzyw. Obecnie gospodarstwo oferuje piękne, świeżo zebrane warzywa, owoce, suche produkty, oleje i wszystko, czego możemy potrzebować w swoim domu. Produkty te są pakowane w pudła, które są dostarczane do domu klientów w południowej Szwecji, ekologicznymi ciężarówkami na biogaz. Cały ekologiczny asortyment znajduje się w Ekobutiku.

Mossagården specjalizuje się w uprawie konopi (10ha), które mają wszechstronne zastosowanie m.in. wykorzystywane są do wytwarzania oleju konopnego, błonnika, izolacji, wnętrza samochodu, odzieży, lin, w papiernictwe i wiele innych. Włókna konopne są mocne jak metalowy drut i włókno szklane, ale bardziej elastyczne. Obecnie zdrowe i bogate w Omega 3 własne nasiona konopi Mossagården są dostępne w sprzedaży.

Konopie są łatwe w uprawie, odporne, rozwijają się w różnych środowiskach, są wspaniałą rośliną w płodozmianie, ponieważ rosną szybciej niż chwasty, a tym samym uniemożliwiają ich wzrost odbierając im dostęp do światła słonecznego. W związku z tym stosowanie chemicznych pestycydów na konopiach jest całkowicie niepotrzebne. Potrzebują jednak dużo nawozu.

W Gårdsbutiken możesz robić zakupy wśród wszelkiego rodzaju produktów ekologicznych, etycznych, przemyślanych, pochodzących z recyklingu i przyjaznych dla środowiska! Oprócz warzyw uprawianych tu w Mossagården, owoców, chleba na zakwasie, przypraw, słodyczy i czekolady są m.in. różnego rodzaju makarony, napoje owsiane, oleje, napoje ryżowe, sery, napoje bezalkoholowe, środki czyszczące, produkty do makijażu, pieluchy i wiele innych...

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

8. Ängavallen to farma, którą w 1971 roku kupił Rolf Axel Nordström by zrealizować swoje marzenie o chowie zwierząt na własnych warunkach. Rozpoczął od hodowli świń rasy Linderöd na czysto wegetariańskiej diecie w oparciu o paszę pozyskiwaną z farmy, pozwalając im na bytowanie w naturalnym środowisku. Z czasem rozszerzył działalność o hodowlę krów mlecznych i mięsnych oraz owiec, uprawę zbóż i warzyw. Zwierzęta na farmie hodowane są w sposób wyjątkowy na świecie, traktowane są z wielkim szacunkiem.

„Od pola do stołu”, takim mottem kierują się właściciele gospodarstwa, dlatego aby mieć wpływ na finalny produkt swojej działalności i ostateczną jego cenę, Pan Rolf wywalczył zgodę na uruchomienie własnej rzeźni, w której zwierzęta są ubijane całkowicie bez stresu. Jest również właścicielem pierwszego w Szwecji sklepu przy gospodarstwie rolnym, w którym oferowane są na sprzedaż domowe przysmaki z własnej masarni. Obecnie znajduje się w nim również kawiarnia, w której można zjeść lunch. Gospodarstwo posiada również własny młyn, mleczarnię, serowarnię, piekarnię, restaurację, kawiarnię, park piknikowy, ogródek ziołowy i hotel agroturystyczny.

Zwierzęta są tak zdrowe, że nie potrzebują antybiotyków i innych leków, dlatego sprzedawane są pod własnymi zarejestrowanymi markami HälsoDjur®, HälsoGris®, HälsoKalv, HälsoLamm i HälsoOx.

Sprzedaż żywności prowadzona jest na trzy różne sposoby: tradycyjnie w sklepie przy gospodarstwie, poprzez zamówienie i darmową dostawę pod podany przez klienta adres w całej SKÅNE ( pod warunkiem, że zamówienie jest za ponad 800 koron), oraz w Ekoringen – czterech punktach sprzedażowych usytuowanych w różnych miejscowościach. Zakupy można również dokonywać za pośrednictwem sklepu internetowego.

W Ängavallen wszystko jest w 100% ekologiczne. Na polach rosną tylko stare, wytrzymałe odmiany, takie jak płaskurka, orkisz, żyto jare, pszenica jara, pszenica zwyczajna i jęczmień, ponieważ mogą bez problemu rosnąć w tej szerokości geograficznej całkowicie bez chemii. Gospodarze wybierają je również ze względu na smak.

Również świnie Linderöd, owce leśne i krowy z czerwonymi kołnierzykami to stare rasy, które przez wieki przystosowały się do skandynawskiej szerokości geograficznych i dlatego są w stanie żyć w tym klimacie, na zewnątrz, z tego, co dostarcza nam gleba. Krowy, podobnie jak świnie i owce, mogą same decydować, czy i kiedy chcą przebywać w polu. Krowa i cielę są razem do ośmiu / dziewięciu miesięcy. Mleko, które przetwarzane jest w mleczarni i serowarni, to tylko część mleka, z nocnego udoju, reszta trafia do cielęcia. Wszystko dla dobra natury,

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

9. Ogród regeneratywny Marity & owce na wypasie Björga

Charakterystyczne dla krajobrazu Szwecji rdzawo-czerwony dom wraz z zabudowaniami gospodarczymi, malowniczo położone wśród pól i lasów Valid niewielkiej osady regionu Kronoberg na południu Szwecji, skrywają przed prawdziwie rajski ogród. Jest on dziełem Marity Roosy Joensson, która po zakończeniu kariery żołnierza ONZ, całą swoją uwagę skupiła na rodzinie na zapewnieniu jej jak najlepszych warunków do życia.

Jednym z najważniejszych elementów zdrowego stylu życia jest dieta dlatego w celu zapewnienia swojej rodzinie żywności wiadomego pochodzenia i najwyższej jakości założyła przydomowy ogródek. Przystępując do realizacji marzenia, zgłębiała swoją wiedzę na temat rolnictwa ekologicznego i korzystała z pomocy sąsiada Björga rolnika z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem. Po 3 latach wytężonej pracy, popartej pasją i fachową wiedzą widzimy Ogród Marity, który dla jej rodziny jest spiżarnią, drogerią i apteką. Niewielki, piętnastoarowy kawałek żyznej gleby zapewnia pięcioosobowej rodzinie Joensson’ów samowystarczalność żywieniową.

Bardzo duża różnorodność warzyw, uprawianych zgodnie z zasadami rolnictwa regeneratywnego, którego głównym celem jest odtworzenie i utrzymanie potencjału plonotwórczego gleby, poprzez prowadzenie takiej produkcji rolniczej, która nie szkodzi środowisku przyrodniczemu i redukuje CO2. Odbywa się to poprzez prawidłową gospodarkę materią organiczną gleby, poprawę właściwości bio-fizyko-chemicznych, ograniczenie nakładów materiałowych (środków ochrony roślin, nawozów mineralnych) i oszczędność nakładów energetycznych poprzez zastosowanie uproszczeń uprawowych.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Operacja opracowana przez Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku zgodnie z Planem Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Plan Operacyjny na lata 2022-2023
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej
„Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi